نحوه ستون گذاری پلان (0تا 100 آموزش ستونگذاری)
ستونگذاری یکی از اصول اساسی در طراحی پلان معماری به شمار می‌آید که تأثیر بسزایی بر استحکام ساختمان، زیبایی و کارایی فضاها دارد. ستونها به عنوان عناصر باربر، نه تنها بارهای عمودی را تحمل میکنند، بلکه نقش مهمی در توزیع بارها و ایجاد تعادل در سازه ایفا میکنند.
در معماری معاصر، توجه به ابعاد زیباشناختی و عملکردی ستونها اهمیت ویژهای یافته است. طراحان با استفاده از تکنیک‌های نوین و مواد مدرن، سعی در خلق فضاهایی دارند که هم از نظر بصری جذاب باشند و هم کارایی بالایی داشته باشند. فواصل ستونها و محل صحیح قرارگیری آنها به عوامل مختلفی از جمله ابعاد ستون و نوع سقف سازهای بستگی دارد. این مقاله به بررسی اصول ستونگذاری در پلان‌های معماری، تأثیر آن بر طراحی فضاها و چالش‌های موجود در این زمینه خواهد پرداخت.
فهرست مطالب
در شکل بالا نمونهای از ستونگذاری پلان معماری در اتوکد را مشاهده میکنید.
تعریف ستون گذاری پلان معماری
ستونگذاری پلان معماری به فرآیند تعیین محل و فواصل ستونها در نقشه‌های معماری اطلاق میشود. این عمل به منظور انتقال صحیح بارهای ساختمان به پی و زمین، و همچنین ایجاد تعادل و استحکام در سازه انجام می‌گیرد. در این راستا، مهندسان معمار باید به چندین نکته کلیدی توجه کنند.
نقاط جانمایی: ستونها معمولاً در گوشه‌های پلان، نقاط تقاطع تیرها با دیوارها و اطراف باکس راهپله قرار میگیرند تا بارها به طور مؤثر توزیع شوند. همچنین، فاصله بین ستونها باید به گونه‌ای باشد که حداکثر کارایی را با حداقل تعداد ستونها فراهم کند.
زیبایی‌شناسی: جانمایی ستونها باید با طراحی داخلی فضا هماهنگ باشد. بهتر است ستونها در داخل دیوارها یا کمدها پنهان شوند تا از ایجاد فضاهای بلااستفاده جلوگیری شود
الزامات سازهای: مهندسان معمار باید الزامات سازهای را رعایت کنند تا اطمینان حاصل شود که طراحی نهایی با استانداردهای ایمنی مطابقت دارد. این مورد شامل توجه به بارهای جانبی مانند زلزله و فواصل قرارگیری ستونها از هم میباشد.
تعیین فواصل ستون ها در پلان آکس بندی
فواصل ستونها در ساختمان‌ها بر اساس نوع سازه، بارهای وارد شده و الزامات ایمنی تعیین میشود. در آیین‌نامه‌های ساختمانی، حداکثر فاصله ستونگذاری به طور دقیق مشخص نشده است و این پارامتر معمولاً توسط مهندسان معمار و سازه با توجه به شرایط خاص هر پروژه تعیین میشود.
فاصله‌های پیشنهادی:
حداقل فاصله: برای ساختمانهای بتنی و فلزی، حداقل فاصله بین ستونها معمولاً ۴ تا ۵ متر است. این فاصله نباید کمتر از این مقدار باشد تا از تراکم بیش از حد ستونها و کاهش فضای مفید هر واحد جلوگیری شود
حداکثر فاصله: حداکثر فاصله ستونگذاری در ساختمانهای بتنی با سقف تیرچه بلوک معمولاً ۷ متر است، اما در برخی موارد می‌تواند بیشتر نیز باشد. برای سقفهای سبک، این فاصله ممکن است تا ۱۲ متر نیز افزایش یابد
تأثیر نوع سقف: فاصله ستونها به شدت به نوع سقف بستگی دارد. به عنوان مثال، در سقفهای عرشه فولادی حداکثر فاصله می‌تواند تا ۱۲ متر باشد، در حالی که برای سقف تیرچه بلوک حداکثر دهانهها 7 متر، برای سقف تیرچه دوبل حداکثر فاصله ستونها 8 متر، برای سقف وافل دو طرفه این فاصله بین 17 تا 20 متر است. همانطور که مشاهده کردید، انتخاب نوع سقف سازه تاثیر بسزایی بر فواصل ستونها از هم دارد. اغلب معماران برای زیبای بیشتر طرحهای معماری خود، نیاز به دهانههای بزرگ در یک ساختمان دارند، لذا در این موارد پیشنهاد میشود تا از سقفهای نوین همچون وافل یکطرفه، وافل دوطرفه، یوبوت، کوبیاکس و… استفاده شود.
مراحل ستون گذاری پلان
مرحله اول: در مرحله اول باید چهارطرف باکس راهپله و آسانسور را ستون قرار دهیم. این مورد به دلیل این است که باکس راه پله و آسانسور باید از استحکام ویژهای برخوردار باشد و در هنگام وقوع زلزله، محلی امن برای تخلیه افراد باشد. همچنین برای اجرای تیر نیم طبقه نیاز به دو ستون در اطراف آن داریم لذا در صدرتی که اطراف راهپله ستون نباشد این موارد تامین نمیشوند.
مرحله دوم: سپس باید به سراغ چهار گوشه زمین یا محدوده ساخت برویم. در این مرحله پهارگوشه ملک را ستونگذاری میکنیم.
مرحله سوم: در مرحله بعد متعارف است که در راستای هر یک از چهار ستون راهپله، بر روی دیوار خارجی رو به رو، یک ستون قرار میدهند. سپس فواصل باقی ماندهرا طوری ستونگذاری میکنند که فواصل بین ستونها از حداکثر فاصله مجاز تخطی نکند.
از نکته های مهم در هنگام ستونگذاری پلان معماری، تامین تعداد پارکینگ مناسب برای ساکنین ساختمان است. مطابق آییننامه اگر پارکینگ مورد نظر مخصوص پارک یک ماشین است باید حداقل ابعاد 2.5 متر در 5 متر را داشته باشد. اگر پارکینگ محل پارک دو ماشین کنار هم است، باید حداقل عرض 4.5 متر و حداقل طول 5 متر باشد. همچنین حداقل عرض پارکینگ برای پارک 3 خودرو کنار هم باید حداقل 7 متر باشد. همچنین باید توجه داشت که جلوی هر پارکینگ، به فاصله 5 متری نباید هیچ مانع یا ستونی قرار بگیرد تا خودرو به راحتی بتواند مانور دهد. اگر حداقل فواصل برای ستونها و دیوارها برای پارک ماشینها تامین نشود، ناظر نظام مهندسی پروژه پس از نظارت معماری بر ساختمان این مورد را تخلف اعلام میکند چراکه ضوابط معماری نظام مهندسی رعایت نشده است.
با توجه به این مطلب، باید توجه داشت که اگر پارکینگی برای دو خودرو در کنار هم میباشد، نباید فاصله بین ستونها یا دیوارهای اطراف آن از 4.5 متر کمتر شود. همچنین اگر پارکین برای 3 خودرو مد نظر است، ایم نقدار نباید از 7 متر کمتر باشد.
از نکات مهم دیگر این است که باید سعی شود تا حد امکان ستونها در واحدهای ساختمان نمایان نباشند و به نحوی داخل کمدها و دیوارها مخفی شده باشند.
ستون گذاری پلان نامنظم
ستونگذاری پلان ساختمانی که شکل نامنظمی دارد هم دقیقا به همین شکل است و از همین مراحل باید پیروی کرد. فقط با توجه به شکل زمین و نامنظم بودن پلان معماری باید دقت بیشتری در ستونگذاری داشته باشید. طبیعتا وقتی شکل پلان و زمین نامنظم (قناس) باشد باید زمان و دقت بیشتری برای ستونگذاری صرف کنید. بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که در زمان طراحی پلان، به سازه ساختمان هم توجه داشته باشید و موقعیت ستونهای احتمالی را در پلان معماری پیش‌بینی کنید تا در زمان طراحی سازه دچار مشکل نشوید.
سایز ستون ها به چه اندازه باید باشد؟
سایز ستونها و تیرهای اصلی و فرعی و همینطور فاصله آنها نکات بسیار مهم و دقیق سازه‌اس هستند که حتما باید با انجام محاسبات سازه مشخص شود و نباید با حدس و گمان محاسبات مربوط ستونها و تیرها را انجام داد. ضمن اینکه باید به این نکته مهم هم توجه داشته باشید که محاسبات سازه و سایز تیر و ستونها و فونداسیون و… در یک ساختمان به عوامل زیادی مثل نوع سازه (فلزی یا بتنی)، نوع سقف، تعداد طبقات، کاربری ساختمان، بار زنده و مرده سقف و طبقات و… بستگی دارد. در ساختمانهای معمولی مسکونی، معمولا سایز ستونهای بتنی را 40*40 تا 50*50 در نظر میگیرند.
دیدگاهتان را بنویسید