ضوابط طراحی آشپزخانه
امروزه یکی از چالشهای معماران در طراحی پلان معماری، طراحی یک آشپزخانه استاندارد با رعایت ضوابط طراحی آشپزخانه است به طوری که برای مصرف کننده مناسب و کارآمد باشد. همچنین طراحی آشپزخانه و اختصاص فضای کافی برای پخت و پز و خوردن غذا، اهمیت زیادی برای مالکین دارد به نحوی که در بسیاری از موارد یکی از پارامترهای مهم در معمامله خانه های مسکونی، وجود آشپزخانه استاندارد با فضای کافی و چیدمان مناسب است. در این مقاله با رجوع به منابع معتبر از جمله مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1396، ضوابط طراحی آشپزخانه و حداقل ابعاد آشپزخانه را به شما آموزش میدهیم.
فهرست مطالب
جانمایی آشپزخانه مسکونی
پیش از هرچیز به عنوان یک طراح معمار باید بدانید که در واحدهای مسکونی با مساحت 75 مترمربع یا بیشتر، محل قرارگیری آشپزخانه مسکونی با هر ابعاد و مساحتی باید به گونهای باشد که دید مستقیم از فضای نشیمن عمومی یا سالن باز به محل اصلی پخت و پز و کار آشپزخانه نداشته باشد. همچنین كاربرد آشپزخانة ديواري در خانههای مسكوني داراي مساحت 75 مترمربع و بيشتر، به صورتي كه مستقيما به فضاي نشيمن عمومي يا سالن باز باشند، مجاز نيست. این موارد به وضوح در بندهای 4-7-1-1-2-ت و 4-7-1-1-2-ث ذکر شده است:
حداقل مساحت آشپزخانه مسکونی
شاید اولین سوالی که طراح معمار در رابطه با طراحی پلان آشپزخانه به ذهنش خطور کند این باشد که حداقل ابعاد آشپزخانه و حداقل مساحت آشپزخانه چقدر است. همچنین میدانیم که در هر آشپزخانه بخشی از فضا را کابینت ها و کمدهای داخل آن اشغال میکنند و فضای آزاد باقی مانده، کمتر خواهد شد. لذا در نظر گرفتن این مورد نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
برای تعیین حداقل مساحت آشپزخانه ابتدا باید دید که از آشپزخانه صرفا برای پخت و پز استفاده میشود و یا در آن میز غذاخوری برای سرو غذا نیز وجود خواهد داشت؟
اگر آشپزخانه صرفا برای پخت و پز غذا باشد، حداقل مساحت آشپزخانه مطابق بند 4-7-1-1-10 مبحث چهارم مقررات ملی ویرایش 1396، 5.5 مترمربع خواهد بود. همچنین حداقل فضای آژاد یا مفید آشپزخانه که پس از قرارگیری کابینت و کمدها باقی میماند باید 2.75 متر مربع باشد.
بعلاوه در صورتی که آشپزخانه برای پخت و پز غذا و صرف غذا طراحی شود، مطابق بند 4-7-1-1-11 مبحث چهارم باید 7.5 متر مساحت استاندارد آن باشد.
حداقل ابعاد آشپزخانه مسکونی
اکنون که حداقل مساحت آشپزخانه مسکونی را متوجه شدید آیا میتوان طول و عرض آشپزخانه را به هر اندازه که خواستیم قرار دهیم؟ پاسخ قطعا منفی است و میبایست تناسبی بین ابعاد فضا رعایت شود لذا میبایست حداقل ابعاد آشپزخانه مسکونی را نیز بدانیم.
برای پی بردن به حداقل ابعاد آشپزخانه نیز ابتدا نیاز داریم تا کاربری آشپزخانه را بدانیم.
بعلاوه در صورتی که آشپزخانه برای پخت و پز غذا و صرف غذا طراحی شود، مطابق بند 4-7-1-1-11 مبحث چهارم باید 7.5 متر مساحت استاندارد آن باشد.
حداقل ابعاد آشپزخانه دیواری
آشپزخانه دیواری به آشپزخانهای میگویند که بدون درب و عناصر جداکننده و مرتبط با فضاهای دیگر است و به آن آشپزخانه تکدیوار نیز میگویند. در چنین آشپزخانهای در سرتاسر طول آشپزخانه باید فضای کاری آزاد و بدون اشیا و لوازم ثابت به عرض 1.1 متر از لبه کابینتها تعبیه شود. همچنین حداقل طول آشپزخانه دیواری مسکونی باید 3 متر باشد. این اطلاعات در بند 4-7-1-1-13 مبحث چهارم شرح داده شده است:
ضوابط نورگیر آشپزخانه مسکونی
تعبیه یک نورگیر با مساحت مناسب به طوری که نور آشپزخانه به صورت طبیعی تامین شود الزامیست. لذا میبایست با جانمایی یک پنجره با ابعاد مناسب، این نور را از سمت حیاط خانه، خیابان یا کوچه مجاور و یا نورگیر خانه تامین کرد.
حداقل ابعاد پنجره نورگیر آشپزخانه باید به گونهای باشد که مساحت نورگیر به مساحت کف آشپزخانه یک هشتم باشد. به طور مثال اگر در یک آشپزخانه کوچک با مساحت 8 متر مربع بخواهیم نورگیر مناسبی قرار دهیم، باید حداقل یک پنجره با مساحت 1 مترمربع برای آن طراحی کنیم. این مورد در جدول 4-6 مبحث چهارم بیان شده است.
مثلث کار آشپزخانه
یکی از مواردی که جزو اصول طراحی آشپزخانه استاندارد است بحث مثلث کار آشپزخانه است. برای درک بهتر این موضوع بیاید تا به رفتار خودمان در آشپزخانه به هنگام انجام فعالیت پخت و پز نگاه کنیم. در این فرایند ما عمدتا بین سه بخش اصلی آشپزخانه یعنی اجاق گاز، یخچال و ظرفشویی در حال حرکت هستیم. پس باید این سه جزء را به نحوی کنار هم قرار دهیم که فاصله مناسبی از یکدیگر داشته باشند و برای تردد بین هر یک با مشکل و محدودیت خاصی مواجه نباشیم. فلسفه استفاده از مثلث کار آشپزخانه نیز دقیقا همین است به طوریکه سه جزء اصلی آشپزخانه در سه راس مثلث قرار میگیرند.
مورد دیگری که در مثلث کار آشپزخانه باید درنظر گرفت، فاصله بین هر کدام از این سه لوازم اصلی آشپزخانه یعنی یخچال، اجاق گاز و ظرفشویی است. به طور کلی استاندارد مشخصی برای این فواصل وجود ندارد اما به منظور جلوگیری از صرف وقت و انرژی اضافی و بدلیل آنکه دائما در حال پیمودن مسیر بین این سه جزء اصلی هستیم، فاصله بین هر یک لوازم اصلی آشپزخانه نباید از 2.75 متر بیشتر باشد یعنی هر یک از لوازم اصلی آشپزخانه بهتر است نهایتا 2.75 متر از یکدیگر فاصله داشته باشند.
مورد دیگر که در بحث مثلث کار آشپزخانه میبایست در نظر بگیرید این است که نباید در فضای داخل این مثلث شی ثابتی مثل کابینت یا جزیره وجود داشته باشد چرا که ما دائما بین این سه بخش در حال حرکت هستیم و نباید این حرکت دچار اختلال و محدودیت زیادی باشد.
همچنین در آشپزخانههای خطی یا تک دیواری که همه اجزا و لوازم آشپزخانه در مجاورت یک دیوار قرار دارند، مسلما نخواهیم توانست مثلث کار آشپزخانه را تشکیل دهیم چراکه همه لوازم اصلی آشپزخانه متشکل از یخچال، اجاق گاز و ظرفشویی در یک راستا قرار دارند. با این حال بهتر است فاصله بین هر کدام را به نحوی قرار دهیم که دسترسی به هر یک آسان بوده و در مسیر بین این سه بخش دچار محدودیت نشویم.
در شکل زیر انواع مثلث کار آشپزخانه را مشاهده میکنید.
دیدگاهتان را بنویسید