درز انقطاع چیست و چگونه محاسبه میشود؟(صفرتا صد درز انقطاع)
درز انقطاع چیست؟ این سوالیاست که علاوه بر مهندسان عمران، معمارها هم باید به چیستی آن و نحوه محاسبه آن و نکات اجرایی درز انقطاع تسلط کامل داشته باشند. زیرا در گام طراحی هم مهندسین عمران به آن نیاز دارند و هم معماران باید در طراحی های خود لحاظ کنند. درز انقطاع علاوه بر عملکرد سازه ای در معماری میتواند بخش نه چندان زیادی را از محدوده طراحی ما کم کند که این فضای کسر شده هر چقدرکه کوچک باشد اما میتواند به تامین پارکینگ و یا طراحی رمپ لطمه بزند، به همین خاطر ما در این مقاله هر آن چیزی که شما از درز انقطاع نیاز دارید توضیح داده ایم.
درز انقطاع چیست؟
درز انقطاع فاصله‌ای است که بین دو ساختمان مجاور ایجاد میشود تا در هنگام وقوع زلزله، از برخورد و آسیب‌های ناشی از ضربه به یکدیگر جلوگیری شود.
چرا درز انقطاع در ساختمان‌ها اهمیت دارد؟
در هنگام زلزله، ساختمان‌ها ممکن است به دلیل نوسانات و تغییر مکان‌های جانبی به یکدیگر برخورد کنند. درز انقطاع با ایجاد فاصله مناسب، از این برخوردها و آسیب‌های ناشی از آن جلوگیری میکند.
چگونه درز انقطاع را محاسبه کنیم؟
مطابق با استاندارد ۲۸۰۰ و مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، روش محاسبه درز انقطاع به تعداد طبقات ساختمان بستگی دارد:
ساختمان‌های ۸ طبقه و کمتر: فاصله هر طبقه از مرز زمین مجاور باید حداقل برابر با ۰٫۰۰۵ ارتفاع آن طبقه از روی تراز پایه باشد. به عنوان مثال، اگر ارتفاع طبقه‌ای ۳ متر باشد، درز انقطاع برابر با ۱٫۵ سانتی‌متر خواهد بود.
ساختمان‌های بیش از ۸ طبقه یا با اهمیت زیاد: عرض درز انقطاع باید با استفاده از تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح آن طبقه، با در نظر گرفتن اثر P-Δ و ضریب بزرگنمایی Cd محاسبه شود. در صورت عدم دسترسی به مشخصات ساختمان مجاور، حداقل فاصله هر طبقه از مرز زمین مجاور باید برابر با ۷۰٪ مقدار تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح آن طبقه در نظر گرفته شود.
درز انقطاع در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان چگونه تعریف شده است؟
در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، درز انقطاع به عنوان فاصله‌ای تعریف شده که برای جلوگیری از برخورد ساختمان‌ها در هنگام زلزله، بین آنها ایجاد میشود. این فاصله باید مطابق با ضوابط استاندارد ۲۸۰۰ محاسبه و رعایت شود.
آیا درز انقطاع باید در تمام جهات ساختمان رعایت شود؟
درز انقطاع باید در وجوهی از ساختمان که با ساختمان‌های مجاور هم‌مرز هستند، رعایت شود. در صورت وجود معبر عمومی بین دو ساختمان، رعایت درز انقطاع ضروری نیست.
در صورت عدم وجود اطلاعات درباره ساختمان مجاور، چگونه درز انقطاع را محاسبه کنیم؟
در صورت عدم دسترسی به مشخصات ساختمان مجاور، حداقل فاصله هر طبقه از مرز زمین مجاور باید برابر با ۷۰٪ مقدار تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح آن طبقه در نظر گرفته شود.
آیا درز انقطاع در پلان‌های نامنظم نیز باید رعایت شود؟
بله، در صورت نامنظم بودن پلان ساختمان یا داشتن پیش‌آمدگی‌های بیش از مقادیر مجاز، باید درز انقطاع را در پلان ساختمان مطابق با تقسیم‌بندی‌های مشخص شده در استاندارد ۲۸۰۰ لحاظ کرد.
چگونه درز انقطاع را در ساختمان‌های بتنی کنترل کنیم؟
در ساختمان‌های بتنی، کنترل درز انقطاع باید در حین آرماتوربندی و اجرای ریشه‌های ستون در فونداسیون و قبل از بتن‌ریزی انجام شود. فاصله پشت تنگ‌ها تا مرز زمین مجاور باید مجموع پوشش بتنی و درز انقطاع باشد.
درز انقطاع در ساختمان‌های فولادی چگونه کنترل میشود؟
در ساختمان‌های فولادی، کنترل درز انقطاع باید در حین اجرای آرماتور فونداسیون و نصب صفحه پایه ستون‌ها انجام شود. فاصله سطح بیرونی ستون فلزی تا مرز زمین مجاور باید مطابق با مقدار محاسبه‌شده درز انقطاع باشد.
آیا درز انقطاع در ساختمان‌های بنایی نیز الزامی است؟
بله، در پلان ساختمان‌های بنایی نیز باید درز انقطاع رعایت شود تا نیروهای افقی ناشی از زلزله به صورت یکنواخت تحمل شوند. در صورت عدم رعایت، باید با ایجاد درز انقطاع، ساختمان را به قطعات مناسب‌تری تقسیم کرد.
فهرست مطالب
درز انقطاع چیست؟
اگر بخواهیم تعریف ساده ای از درز انقطاع داشته باشیم باید بگوییم درز انقطاع فاصله ای میان دو ساختمان است که از برخورد این دو ساختمان هنگام زلزله به یکدیگر جلوگیری میکند. اما اگر بخواهیم تعریف دقیق تر و مهندسی شده تری را ارائه دهیم باید به مبحث 6 مقررات ملی ساختمان و آیین نامه 2800 مراجعه کنیم که درز انقطاع در مبحث 6 و آیین نامه 2800 با این مظمون تعریف شده است:
درز انقطاع در مبحث 6 مقررات ملی
در ساختمان هایی با 5 طبقه وکمتر، فاصله هر طبقه از مرز زمین مجاور باید 5 هزارم ارتفاع آن طبقه از روی تراز پایه باشد. در ساختمان هایی با گروه خطر پذیری یک و دو با هرتعدادطبقه و در ساختمان هایی با بیش از 5 طبقه، عرض فاصله هر طبقه از مرز زمین مجاور نباید کمتراز تغییر مکان جانبی آن طرح آن طبقه، تغییر مکان غیر ارتجاعی ناشی از زلزله طرح با اعمال ضریب بزرگنمایی ولحاظ اثر P-Δ مندرج در استاندارد 2800 باشد.
بنا به تعریفی که از درز انقطاع در مبحث ششم مقررات ملی آمده میتوان این چنین برداشت کرد که اگر ساختمان ما 5 طبقه و یا کمتر از 5 طبقه باشد میتوان از فرمول 5 هزارم ارتفاع درز انقطاع را محاسبه کرد اما اگر ساختمان بیش تر از 5 طبقه یا با هر تعداد طبقاتی جزئ ساختمان هایی با گروه خطر پذیری 1 و 2 باشد میبایست درز انقطاع توسط محاسب سازه با روش غیر خطی محاسبه شود.
درز انقطاع در آیین نامه 2800
تعریف درز انقطاع و نحوه محاسبه آن در آیین نامه 2800 کمی متفاوت است. در آیین نامه 2800 کماکان به فاصله لحاظ شده میان دو ساختمان جهت جلوگیری از برخورد آن ها به یکدیگر حین زلزله را درز انقطاع می‌نامد اما نحوه محاسبه آن متفاوت است. در آیین نامه 2800 برای ساختمان های 8 طبقه و کمتر از 8 طبقه در صورتی که جزئ گروه ساختمانی با خطر پذیری خیلی زیاد و زیاد نباشد( گروه 1 و 2) میتوان از همان فرمول 5 هزارم ارتفاع استفاده کرد. اما برای ساختمان هایی که در گروه های خطر پذیری 1 و 2 قرار دارند و بیش از 8 طبقه میباشند میبایست از روش غیرخطی درز انقطاع را محاسبه کرد. به همین خاطر هر دو روش را در ادامه به آن ها میپردازیم.
مبنای محاسبه درز انقطاع
بنا به تعاریفی که از درز انقطاع و نحوه محاسبه آن در مبحث 6 مقررات ملی و آیین نامه 2800 آمده، گاهاً این ابهام برای مهندسین به وجود می‌آید که مبنای محاسبه درز انقطاع را کدام بگیریم.
باید بگوییم که مبنای درز انقطاع در پروژه هایی که مورد تایید سازمان نظام مهندسی میباشد کتاب آیین نامه 2800 میباشد. بنابراین در ادامه به نحوه محاسبه درز انقطاع بنا بر آیین نامه 2800 میپردازیم.
نحوه محاسبه درز انقطاع
درز انقطاع باید در همان مرحله طراحی معماری یا طراحی فاز 2 معماری توسط معمار محاسبه شود، زیرا محدوده طراحی را باید در همان ابتدا به طور دقیق مشخص کنیم. برای بدست آوردن درز انقطاع ابتداباید تراز مبنا رابدست آورید، که به کمک تراز پایه میتوانید ارتفاع ساختمان را بدست آورید و سپس از طریق فرمول زیر عدد دقیق درز انقطاع را محاسبه کنید.
H=ارتفاع ساختمان
درز انقطاع = HX0.005
مطابق آیین نامه 2800، در ساختمان های تا 8 طبقه و کمتر(ساختمان های دارای اهمیت کم و متوسط)، درز انقطاع یا همان فاصله ی هر طبقه از مرز زمین مجاور باید “حداقل 5 هزارم ارتفاع ساختمان از روی تراز پایه” باشد.
در صورتی که بنا بر این باشد که درز انقطاع با فرکمول 5 هزارم ارتفاع محاسبه شود، همانطور که گفته شد میبایست ابتدا تراز پایه را بدست آورد و سپس ارتفاع روی جان پناه بام را نسبت به تراز پایه محاسبه کرد که با این تعریف میتوان ارتفاع مورد نظر برای محاسبه را داشته باشیم. اما نکته مهم اینجاست: آیا تراز پایه همیشه همان تراز مبنا یا 0.00 معماری میباشد؟
برای پاسخ به این سوال باید وارد مباحث سازه ای شد. در صورتی که ما طبقات منفی نداشته باشیم و یا طبقات منفی ما از هر 4 طرف با خاک دژ و دست نخورده مجاورت داشته باشد میتوان گفت تراز پایه همان تراز 0.00 معماری میباشد. اما اگر این شرایط حاکم نباشد مهندس محاسب سازه میبایست ارتفاع ساختمان را به ما بدهد، زیرا تراز پایه امکان جابجایی برایش وجود دارد. بنابراین اگر شما معمار پروژه هستید حتما قبل از شروع به طراحی با مهندس محاسب یک مشورت داشته باشید.
نحوه محاسبه درز انقطاع برای ساختمان های بیش از 8 طبقه
در صورتی که ساختمان ما جزء گروه های با خطر پذیری خیلی زیاد” و “زیاد” باشد و یا بیش از 8 طبقه باشد باید با بررسی تغییر مکان غیر خطی ساختمان یا در نظر گرفتن اثر پی-دلتا درز انقطاع آن را محاسبه کرد که در این شرایط توصیه میگردد حتما و حتما محاسبه درز انقطاع را به مهندس محاسب سازه بسپاریم.
زیرا مطابق تعریف آیین نامه 2800 برای محاسبه درز انقطاع ابتدا باید تغییر مکان برای هر دو ساختمان محاسبه شده و با استفاده از جذر مجموع مربعات دو عدد درز انقطاع را بدست آورد.
در صورتی که مشخصات ساختمان مجاور در دسترس نباشد، حداقل فاصله هر طبقه از زمین مجاور باید معادل ۷۰ درصد مقدار تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در همان طبقه در نظر گرفته شود.
تراز پایه چیست؟
مبنای مجاسبه ارتفاعساختمان برای بدست آوردن درز انقطاع، محاسبه ارتفاع از روی تراز پایه تا بالاترین بخش جان پناه در بام مسطح و یا متوسط ارتفاع بام شیبدار میباشد.
- اگر ستون ها اطراف زمین از روی پی شروع شد، تراز پایه ار روی کف زیر زمین در پایین ترین طبقه محاسبه میشود.(ازروی فونداسیون)
- اگر دیوارهای زیر زمین از نوع دیوار حائل باشند و ستون ها از کف طبقه همکف شروع شده بود، تراز پایه از روی طبقه همکف محاسبه میشود.
برای درک بهتر توضیحات بالا حتما ویدیو زیر را تماشا کنید.
دوره جامع صفر تا صد اتوکد
سریع، عملی، حرفه ای
نکات اجرایی درز انقطاع
همانطور که مقاله گفتیم درز انقطاع برای برخورد نکردن دو ساختمان مجاور حین زلزله در نظر گرفته میشود، بنا بر این حین اجرا ما باید به نکات زیر دقت کافی را داشته باشیم:
- درز انقطاع باید حتماً از مصالح مناسب پوشیده بشود تا حین زلزله به راحتی خراب شود یا بهتر است بگوییم با مصالح غیر سازه ای پر شود تا از لانه گزینی پرندگان جلوگیری کند.
- در فضای خالی درز انقطاع نباید هیچگونه المان سازه ای یا تاسیساتی عبور کند.
- نیازی نیست که درز انقطاع را در پی رعایت بکنیم.
بنابر تعریف درز انقطاع و کاربرد آن، متوجه شدیم که این درز برای جلوگیری از برخورد دیوارهای ساختمان به یکدیگر میباشد، پس درز را فقط باید در جاهایی قرار دهیم که ساختمان همسایه وجود دارد.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده میکنید بخاطر همچواری ساختمان ما با ساختمان همسایه، وجود درز انقطاع الزامی میباشد.
- اگر در جوار دیوار ساختمان شما حیاط یا معبر عمومی باشد، نیازی به رعایت درز انقطاع نیست.
- درز انقطاع تا جایی ادامه پیدا میکند که دیوار همسایه با دیوار ساختمان ما مرز مشترک داشته باشد.
درز انتقطاع در پلان
زمانی که شما میخواهید نقشه‌های فاز 2 خود را ارائه دهید میبایست در تمامی نقشه ها محل دقیق درز انقطاع را نیز مشخص کنید و فاصله آن از مرز زمین نیز مشخص شود که این امر باید در نقشه کشی سازه نیز انجام شود. در تصویر زیر نمونه ای از درز انقطاع در پلان را به شما نمایش داده ایم تا درک بهتری از نمایش درز انقطاع در پلان داشته باشید.
اهمیت یادگیری طراحی پلان در ساختمان
درز انقطاع یک جنبه حیاتی در طراحی و ساخت سازه‌هاست که هر دو گروه مهندسان عمران و معماران میبایست به آن تسلط داشته باشند. این مسئله در مرحله طراحی برای مهندسان عمران اهمیت دارد تا رویکردهای صحیحی را در سازه‌ها به کار ببرند، و همچنین معماران باید این جنبه را در طراحی‌های خود لحاظ کنند تا از ابعاد زیبایی و عملکردی در ساختمان بهره‌مند شوند.
در مراحل پایان کار، که از جمله حیاتی‌ترین بخش‌های پروژه ساختمانی هستند، اطلاع از مراحل صحیح اجرای پله باکس و نحوه محاسبه کد ارتفاعی ساختمان ضروری است. همچنین، تفاوت نقشه‌های فاز یک و دو به عنوان یک راهنمای مهم در این مراحل به کار می‌روند. اهمیت در نظر گرفتن پلان معماری با تمرکز بر رمپ در پلان نیز به ویژه زمانی مشهود میشود که این جنبه‌ها مستقیماً با ابعاد پارکینگ و طراحی رمپ ارتباط دارند.
مراحل ساخت ساختمان نیز باید با دقت و دانش کافی اجرا شوند تا در نهایت سازه به شکلی کامل و با کیفیت احداث گردد. در این مرحله، اطلاع از سطح اشغال چیست؟ و ابعاد پارکینگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا بهینه‌ترین استفاده از فضاها صورت گیرد. به طور کلی، آموزش طراحی پلان در این مراحل میتواند به تدریج و با دقت بیشتری به بهبود و بهینه‌سازی ساختمان کمک کند.
دانشگاه برای بازار کار کافی نیست
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
20 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
در مقاله اشاره‌ای به نحوه دقیق محاسبه درز انقطاع شده. آیا جزئیات بیشتری درباره فرمول محاسبه میتوانید ارائه دهید؟
مطالب ارائه شده درباره استاندارد درز انقطاع بسیار مفید بود. آیا راهنمایی درباره نحوه صحیح ترسیم درز انقطاع در پلان دارید؟
نکات اجرایی و اهمیت درز انقطاع در مقاله شفاف بود. اقطاع چیست و چه ارتباطی با درز انقطاع دارد؟
عکس‌های استفاده‌شده برای نشان دادن درز انقطاع در پلان مفید بودند. میتوان توضیحات بیشتری در خصوص تفسیر تصاویر ارائه داد؟
آیا تفاوتی در محاسبه درز انقطاع بر اساس ارتفاع ساختمان و تعداد طبقات وجود دارد؟ چگونه میتوان این تفاوت‌ها را از میان برد؟
نوشته‌ای درباره درز انقطاع در ساختمان‌های نامنظم خواندم. ایا کاربرد مشخصی برای ساختمان‌های تجاری یا خاص دارد؟
آیا همه ساختمان‌ها نیاز به رعایت درز انقطاع دارند؟ اگه ساختمونم چند تا بلوک داره، درز انقطاع چطور باید رعایت شه؟
درز انقطاع و نحوه اجرای آن خیلی دقیق توضیح داده شد. ولی اگه به سادگی نتونیم اون رو رعایت کنیم، چی میشه؟
واقعا اینکه چطور ابعاد درز انقطاع برای هر پروژه تعیین میشه، برام خیلی جالبه. میشه مثالی از پروژه واقعی بزنید؟
تو ساختمون سازی، یکی به من گفت درز انقطاع خیلی مهمه. این مطلبو خوندم ولی نفهمیدم از کجا باید شروعش کنم؟
مقاله بیان میکند که درز انقطاع چیست و چرا در طراحی ساختمان اهمیت دارد؟ آیا روش خاصی برای نشان دادن درز انقطاع در پلان معماری وجود دارد؟
لطفاً توضیح دهید که چگونه درز انقطاع طبق مقررات مبحث ششم و آیین نامه 2800 محاسبه میشود و آیا در مناطق زلزله‌خیز تفاوتی وجود دارد؟
با توجه به مقاله، حداقل درز انقطاع چقدر باید باشد و آیا میتوان آن را به روش‌های دیگری نیز محاسبه کرد؟ لطفاً توضیح دهید.
در مقاله اشاره شده که درز انقطاع در ساختمان‌های فولادی و بتنی چگونه مدیریت میشود. میتوانید در مورد پیچیدگی‌های اجرای آن بیشتر توضیح دهید؟
برای درک بهتر درز انقطاع در پلان، لطفاً روش‌های مختلفی را که میتوان آن را ترسیم کرد، توضیح دهید. آیا برنامه خاصی برای این کار توصیه میشود؟
مقاله توضیح می‌دهد چگونه درز انقطاع در ساختمان‌های بلند محاسبه میشود. آیا تفاوتی در اعمال آن در پروژه‌های بین‌المللی و محلی وجود دارد؟
در بخش آموزش طراحی پلان معماری، آیا مطالعه این مقاله میتواند برای یک مبتدی در معماری مفید باشد؟ شما در آن حوزه چه دانشی میخواهید بدست آورید؟
چگونه میتوان مطمئن شد که درز انقطاع به طور صحیح و مطابق با استانداردها اجرا شده است؟ آیا برنامه خاصی برای بررسی و تأیید آن وجود دارد؟
با توجه به اهمیت درز انقطاع از نظر امنیتی، آیا میتوان گفت که تغییر در محاسبهٔ درز انقطاع خطراتی برای ساختمان ایجاد میکند؟ لطفاً جزئیات بیشتری ارائه دهید.
اگر در ساختار ساختمان‌های بنایی نیاز به درز انقطاع داریم، چگونه می‌توانیم این نیاز را در پروژه‌های کوچک و مسکونی لحاظ کنیم؟ آیا راهی ساده برای محاسبه آن وجود دارد؟